Хун Цзычен (洪自誠) Цин династиясынын доорунда (XVII–XVIII кк.) жашап өткөн улуу новатор жана философ-жазуучу, “Цайгэньтан” (菜根譚, Жашыл тамырдан алынган сабактар) аттуу китеби менен белгилүү. Бул эмгек — афоризмдер, чакан насааттар, көркөм ой-толгоолор түрүндө жазылган руханий классика. Ал чыгармалардын көбү кыска, бирок терең мазмундуу…

1-бөлүк. Жандын түп тамыры – жөнөкөйлүк

«Акылдуу болууну эмес, таза болууну каала. Таза акыл менен дүйнөнү эмес, жүрөгүңдү башкар.»

Хун Цзычен бул сөзү менен адамдын чыныгы акылмандыгы – жөнөкөйлүктө экенин түшүндүрөт. Акыл — кээде көздү тумандатат; ал эми тазалык — ички жарыкты ойготот. Коом акылды атаандаштыкка багыттайт, бирок рух тазалыкты талап кылат. Таза адамдын көзүндө дүйнө курч көрүнөт, бирок ошол курчтукта жамандык эмес, аң-сезимдин жарыгы бар.

«Адам өзүн дүйнөдөн жогору коюудан көрө, өзүн дүйнөнүн бир бөлүгү катары сезсе — Жаратылыш ага сырын ачат.»

Бул афоризмде автор жаратылыш менен адамдын биримдигин чагылдырган. Дүйнөнү багынтуу эмес, аны угуу — акылдын чеги, рухтун башаты. Азыркы замандын илдети – үстөмдүк каалоо; ал эми чыныгы эркиндик — баш ийүүнүн көркөмдүгүндө.

«Калп акыйкаттай көрүнгөндө, акыйкатты калптай кабылдагандар көбөйөт.»

Көзүбүз көргөндүн баары чындык эмес; чындык – тынч, унчукпаган, көңүлдүн түпкүрүндө жашайт. Ал эми калп дайыма үндүү, жарк, көңүл бурдурма — ошондуктан эл көбүнчө ага ишенет.

2-бөлүк. Нур чачкан караңгылык

«Жамандыктан качпа — аны карап, өзүңдү көр.»

Хун Цзычендин бул сөзү — руханий дары. Биз көбүнчө жамандыктан качабыз, бирок аны көрбөсөк, өз ичибиздеги көлөкөнү да тааный албайбыз. Жамандыктан качпаган — аны жеңет. Качкан — аны жүрөгүнө жашырат.

«Караңгылыктан жарык туулат, жарыктан көлөкө суурулуп чыгат.»

Бул дүйнөнүн мыйзамы: эч нерсе бир өңчөй эмес. Ак да, кара да өмүрдүн бир жаралышы. Көлөкө болбосо жарыкты да сезе албайбыз. Ошондуктан, кайгыдан качпа — ал сага ыраазы болууну үйрөтөт.

3-бөлүк. Акыл менен жүрөктүн айкалышы

«Жүрөк менен акыл бири-биринен күмөн санабашы керек; экөө биригип, тынчтыкты табат.»

Хун Цзычендин эң баалуу ойлорунун бири — акыл менен жүрөктүн тынчтыкта биригүүсү. Акыл — курал, жүрөк — жол. Эгер курал жолсуз болсо, адам адашат. Эгер жол акылсыз болсо, адам токтойт. Экөө тең бир багытка караганда гана инсан толукталат.

«Жүрөгү таза адам — башканы түшүнөт; акылы таза адам — өзүн жеңет.»

Бул да өзүн-өзү байкоо философиясы. Өзүн жеңе албаган, башканы айыптайт. Өзүн түшүнгөн — башканы кечирет. Бул — тынчтыктын жана акылмандыктын түп маңызы.

Бул көркөм котормо Жаратман Интеллект (ChatGPT) менен биргелешкен эмгек...

Эгер «РухЭш» сайтынын ишмердиги токтоп калбашын кааласаңыз, бизди колдоо үчүн төмөнкү банктык эсебибизге өз каалооңузга жараша акча которо аласыз... Мбанк + 996 558 08 08 60 жана Оптимабанк-4169585341612561.