— Сиз кантип жазуучу болдуңуз?

— Мен жазуучу болом деп чечкен эмесмин. Жөн гана башымдан өткөндөрдү жазбасам болбой калган учур болду. Башында күндөлүк, анан очерк, анан окуя болуп узарып отурду. Ошентип жазуулуктун өзүнөн ыракат ала баштадым.

Эң башкысы — ар күнү отуруп жазуу. Кээде эч нерсе чыкпайт, бирок ошол “эч нерсе жазылбай калган” күндүн өзү — кийинки жакшы саптарга жол ачат. Эң жакшы жазуучу — өзүнөн башка эч кимге ишенбеген адам. Ал чындыкка ишенет. Ал сөздүн артындагы чындыкты көрөт.

— Сиз сөздү аз колдонуп, бирок терең маанини берип жазасыз. Бул ыкма кандайча калыптанды?

— Ар бир сүйлөм муз үстүндө тургандай болушу керек. Окурман муз үстүндөгүсүн гана көрөт, бирок жазуучу өзү гана анын астында эмне жатканын билет. Эгер сен чын эле бир нерсени жакшы билсең, аны толук жазуунун кереги жок. Бир тамгадан эле бүт дүйнө көрүнүшү мүмкүн. Менимче, жакшы текст — бул айкындык эмес, ишеним. Окурман сага ишенгенде гана ал сенин дүйнөңө кирет.

— Жазуучунун иши жалгыздыкка алып келеби?

— Ооба, бирок бул кайгылуу жалгыздык эмес. Бул — жашоонун эң тынч жана эң оор формасы. Сен адамдардын арасында жашайсың, бирок чындыгында алардын баарын байкап, ичинен жазып турасың. Жазуучу эл менен жашайт, бирок элдин ичинен өзүн таап чыгыш үчүн – элден алысташы керек.

Кээде бул жалгыздык азаптуу болот. Эгер сен аны көтөрө алсаң, ошондо гана чыныгы жазуучуга айланасың.

— Жазуудагы эң оор нерсе эмне?

— Өзүңө ишенүү. Ар күнү отурасың да: “Бүгүн мен жаза аламбы?” деп коркосуң. Бирок ар жолу жазып баштаганда, ошол коркунуч жоголот. Эң чоң душман — коркунуч. Эгер корксоң, сен калп айтасың. Ал эми жазуучу калп айткан күнү өлөт.

— Сиз күнүнө канча саат жазасыз?

— Күн чыкканга чейин, жарык болгуча. Анан жазууну токтотом. Себеби ошол убакта акылдын эң таза бөлүгү иштейт. Күндүн калганын аң-сезимсиз жашоо үчүн колдоном. Адамдар менен сүйлөшөм, аң уулоого чыгам, балык кармайм, бирок жазуу — эртең мененки жупуну сааттарда болот.

Эгер ар күнү бир аз, бирок чын ыклас менен иштесең, бир күнү улуу нерсе жаралат. Чыныгы улуулук — үзгүлтүксүздүктө.

— Жазуучунун милдети эмне?

— Адам жүрөгүн сактап калуу. Биздин доордо баары кыйраганда, согуш болуп, жамандык күч алган сайын — жалгыз бир адам бар экенин эстешибиз керек. Ал — жазуучу.

Жазуучунун иши — адамдын унутулуп бараткан жүзүн сактап калуу. Мен ишенем: эгер бир сүйлөм чындык менен жазылса, ал сүйлөм адамды куткара алат.

— Жаш жазуучуларга эмне айтат элеңиз?

— Эч кимге окшобо. Эч кимге жагууга аракет кылба. Эч кимден акыл сураба. Ар күнү жаз. Ошондо сен өзүңдү табасың. Жазуучу болуу — бул кесип эмес, бул тагдыр. Ага каршы тура албайсың.

Мен адамдарды сүйөм, бирок аларды жакшыртуу үчүн сүйөм. Ошон үчүн жазам.

(“The Art of Fiction No.21”, Paris Review, 1958 — маектен үзүндүлөр)

Э.Хемингуэйдин бул маеги Жаратман Интеллектин (ChatGPT) жардамы менен которулду.

Эгер «РухЭш» сайтынын ишмердиги токтоп калбашын кааласаңыз, бизди колдоо үчүн төмөнкү банктык эсебибизге өз каалооңузга жараша акча которо аласыз... Мбанк + 996 558 08 08 60 жана Оптимабанк-4169585341612561.